Zeker in Nederland willen we nog weleens schouderophalend reageren op het tumult op de Chinese beurzen en op de consequenties van de groeivertraging in dat land. Het zal onze tijd wel duren, lijkt ook zakelijk en politiek Nederland te denken. In Japan is de houding van de beleidsmakers heel anders. Daar leven wel degelijk grote zorgen over wat er allemaal mis gaat bij de buren. Een recessie in China brengt namelijk het Japanse economische herstelprogramma, bekend als Abenomics, in gevaar en dat knaagt weer aan de politieke toekomst van de huidige premier Shinzo Abe!
Nog maar tien jaar geleden zou Japan ook de schouders opgehaald hebben over de Chinese problemen. China was niet meer dan een grote fabricagehal, van waaruit Japanse bedrijven hun producten distribueerden over de hele wereld. In 2000 woog China slechts 0,5% mee in de Japanse output tegen 3,5% voor de Verenigde Staten. Anno 2015 wegen beide landen voor ongeveer 2% mee. Hiermee is de economische groei van China van groot belang geworden voor Japan. De groei is veel belangrijker dan de wisselkoersverhoudingen. Een daling van 1% van de Chinese binnenlandse vraag kost Japan 0,1% aan groei van het bruto nationaal product. Een daling van de koers van de renminbi met 1% kost slechts 0,01%.
Een vertraging van de Chinese groei heeft niet alleen directe gevolgen in de vorm van afnemende exporten. Japan brengt ongeveer 18% van zijn exporten naar de Chinese markten, maar 54% gaat naar de rest van Azië. Een terugval in China heeft echter een negatieve uitstraling naar de rest van de regio, waarvoor China verreweg de belangrijkste handelspartner is. Een groeivertraging in China en in de regio kan zomaar tot gevolg hebben dat de Japanse exportsector minder gaat investeren, waardoor de problemen in dat land gaan toenemen. En die zijn al groot. In het 2de kwartaal van dit jaar liet de Japanse economie een krimp zien van 1,6%. Gelet op het bovenstaande zal een stagnatie in China de Japanse economische problemen alleen maar vergroten. Daardoor zou de positie van premier Shinzo Abe en centrale bankier Haruhiko Kuroda in het geding komen. Zij beide staan immers aan de basis van Abenomics en hebben zodoende hun lot verbonden aan het al dan niet slagen van dit herstelprogramma.
Volgens het IMF zal de schade van een Chinese vertraging aanzienlijk zijn. Als de Opkomende Markten in de regio een schok te verduren krijgen van 1%, dan kan dat Japan 0,5% aan groei kosten. Chinese stagnatie zal bovendien de deflatoire tendensen in Japan versterken. De prijzen van allerlei commodities zijn door de teruglopende Chinese vraag fors in prijs gedaald. Als de olieprijs gaat dalen naar een niveau van $ 40 per vat, dan kan Japan zijn inflatiedoelstelling van 2% wel vergeten. De Bank van Japan meent, dat voor een succesvol opleven van de inflatie een olieprijs nodig is van tenminste $ 70. Volgens Citibank kan het huidige prijsniveau van olie de inflatie van Japan met 1% - 1,5% omlaag drukken. Als dat gebeurt, is deflatie weer een feit.
Volgens Kuroda is het deflatoire effect van lage olieprijzen slechts tijdelijk. Hij is nog steeds van mening, dat onderliggend de inflatie weer de kop opsteekt. Het probleem is echter, dat er weinig data zijn om die claim te bevestigen met als resultaat dat bedrijven niet of weinig investeren en consumenten nog steeds te weinig consumeren. Als daar geen verandering in komt, dan zijn de fundamenten onder Abenomics weggeslagen en daarmee lijkt een verkiezingsoverwinning in 2017 nagenoeg uitgesloten.